TERK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI
İlgili Mevzuat
TMK md.164 :”Eşlerden biri, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğerini terk ettiği veya haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmediği takdirde ayrılık, en az altı ay sürmüş ve bu durum devam etmekte ve istem üzerine hakim tarafından yapılan ihtar sonuçsuz kalmış ise; terk edilen eş, boşanma davası açabilir. Diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır.
Davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hakim, esası incelemeden yapacağı ihtarda terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi halinde doğacak sonuçlar hakkında uyarıda bulunur. Bu ihtar gerektiğinde ilan yoluyla yapılır. Ancak, boşanma davası açmak için belirli sürenin dördüncü ayı bitmedikçe ihtar isteminde bulunulamaz ve ihtardan sonra iki ay geçmedikçe dava açılamaz. “
TANIM :Terk; Bir eşin ortak hayata son vermesidir. Bu açıdan ortak yaşamaya devam ederken aynı ev içerisine dargın olmak, aynı ortamda bulunmamak, cinsi ilişkiye girmemek, birlikte yemek yememek gibi durumlar terk sayılmaz. Bununla birlikte ortak hayata son vermenin terk sayılması için bazı şartların gerçekleşmesi gerekir.
Terk; kusura dayalı, mutlak ve özel bir boşanma sebebidir. Bu açıdan haklı bir sebeple eşin konuttan ayrılması terk olarak kabul edilmeyecektir. Yine mutlak boşanma sebebi olması nedeniyle terkin şartları gerçekleşmişse hakim başkaca bir boşanma sebebini aramaksızın boşanma kararı vermek zorundadır. Özel bir boşanma sebebi olması sebebiyle evliliğin evlilik birliğinin çekilmez hale gelmesi şartı aranmayacaktır.
TERK SEBEBİYLE BOŞANMA DAVASI AÇABİLMEK İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR
1.Eşlerden birinin ortak konutu terk etmesi :Bu şart 3 durumda gerçekleşebilir.
– Ortak konutu terk, evlilik birliğinin kendisine yüklediği görevleri/yükümlülükleri yerine getirmemek amacıyla olmalıdır : Bu amacı taşımayan bir konuttan ayrılış terk sayılmaz. Örneğin; iş için başka bir yere gitme, hastalık sebebiyle uzun süre hastanede kalma, askere gitme durumları terk sayılmayacaktır yine eşlerden biri, diğerinin rızası ile ayrı bir konutta yaşıyorsa bu durum terk şartını oluşturmayacaktır. Buradan da anlaşılacağı üzere terk kusura dayalı bir boşanma sebebidir. Bu açıdan örneğin; eşlerden birinin, eşini anne ve babasıyla oturmaya zorlaması halinde diğer eş evi terk ederse bu haklı bir sebebe dayanır. Bu durumda boşanma sebebi sayılacak bir terk yoktur.
– Terk için haklı sebebin ortadan kalkması ve buna rağmen eşin ortak konuta dönmemesi : Bu halde başta halı bir sebebe dayalı olarak ortak konuttan ayrılan eş
haklı sebep ortadan kalkmasına rağmen eve dönmemektedir. Örneğin; askerlik süresi biten eş eve dönmemektedir. Bu durumda terkin başlangıcı halı sebebin ortadan kalması anı olacaktır.
– Diğer eşi ortak konutu terke zorlama ya da haklı bir sebep olmaksızın onun ortak konuta dönmesini engelleme :Bu durumda ortak konuttan ayrılan veya ortak konuta dönmesi haklı bir sebep olmaksızın engellenen eş değil, onu ortak konuttan gitmeye zorlayan veya ortak konuta dönmesini engelleyen eş ortak hayata son vermiş olur. Dolayısıyla bu eş açısından terk fiili gerçekleşmiş kabul edilir. Örneğin; Kocanın karısını evden kovması, eve almaması halinde karı değil koca ortak hayatı engellediği için terk konumunda sayılır. Aynı şekilde ortak hayatı sürdürmeye elverişli ev kurmayan koca için de terk hükümleri uygulanabilir.
2. Terkin en az 6 ay sürmüş olması gerekir : Boşanma davasının açılabilmesi için ayrı yaşamanın en az altı ay sürmüş ve devam etmekte olması şartı bulunmaktadır. Bu süre dolmadıkça terk sebebine dayanılarak boşanma davası açılamaz. Bu açıdan terk eden eş, 6 ay dolmadan konuta dönmüşse diğer eş terke dayalı boşanma davası açamaz. Eş tekrar konutu terk ederse 6 aylık süre yeniden başlar. Ancak geri dönmeler samimi olmalıdır. Sık sık terkler ve geri dönmeler gerçekleşiyorsa, özellikle de sürenin dolmasına yakın bir zamanda geri gelip sonra tekrar konut terk ediliyorsa bu durum hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilecek ve terk şartı oluşmuş kabul edilebilecektir. Buna karşılık dava açma süresinin bir üst sınırı yoktur. 6 aylık dava açma süresi geçtikten sonra (aşağıda belirtilecek olan ihtar şartının da yerine getirilmiş olması şartı ile) her zaman terke dayalı boşanma davası açılabilir.
3. Terk eden eşe hâkim tarafından ihtarda bulunulması ve eşin buna rağmen ortak konuta dönmemesi : Boşanma davası açılabilmesi için terk halindeki eşe terk olayını izleyen dördüncü ayın sonunda, iki ay içinde eve dönmesi için hakim tarafından ihtar gönderilmiş ve bu ihtara rağmen eşin ortak konuta dönmemiş olması lazımdır. İhtar terkten itibaren 4 ay dolmadan çekilirse geçersizdir. İhtardan sonra iki aylık eve dönme süresinin başlangıcı ihtarın terk eden eşe tebliğ tarihidir. İhtarda ayrıca dönmemenin sonuçlarının ne olacağı yazılmalıdır. Aksi takdirde ihtar şartının gerçekleştiğinden bahsedilemez. Eşin adresine ulaşılamıyorsa ihtar ilan yoluyla da yapılabilir. İhtar terkten itibaren en az 4 ay sonra yapılabileceği ve iki ay da eve dönme süresi verildiğine göre terk sebebiyle boşanma davası 4 ayı ihtardan önce, 2 ayı da ihtardan sonra olmak üzere en az 6 ay sonra açılabilecektir. Bununla birlikte ihtar sonraki bir zamanda da yapılabilir. Örneğin; terkten bir yıl sonra ihtar yapılıp iki ay beklenerek eş dönmediği takdirde yine terk sebebiyle boşanma davası açılabilir.
İhtarın samimi olması gerekir. Sırf ihtar şartını gerçekleştirmek için olmamalıdır. Eş, gerçekten terk eden eşin eve dönmesini gerçekten istemelidir. Örneğin; ortak konutun ihtar istek tarihinden en az 4 ay önce hazır edilmemesi, eşin yol giderlerinin gönderilmemesi Yargıtay tarafından ihtarın samimi olmaması olarak değerlendirmekte ve geçerli kabul edilmemektedir. Yine, gönderilmiş olan yol giderinin yetersiz oluşu da ihtarın geçersiz olması sonucunu doğurur. Bunun gibi eşler arasında bir ceza davası mevcutken kocanın ihtar
göndermiş olması, ihtar kararında anahtar yerinin gösterilmemiş olması, eşini döven kocanın bu olayların etkisi geçmeden ihtar göndermesi durumlarında ihtarı samimi kabul edilmemiştir.
İhtar için gerekli şartların bulunup bulunmadığı veya ihtarın samimi olarak ortak hayatı kurma arzusu ile yapılmadığı gibi itirazlar boşanma davası görülürken ileri sürülür ve değerlendirilir. Şartlar gerçekleştikten sonra eşin ortak hayata dönmüş veya dönme talebinde bulunmuş olması dava hakkına etki yapmaz. İhtarın gönderilmesi, ihtardan önce yaşanan olayların ihtarı gönderen eş tarafından hoş görüldüğü ve affedildiği anlamına gelir. İhtardan sonra artık, önceki olaylara dayanarak boşanma davası açılamaz.
Yukarıdaki şartlar gerçekleştiği takdirde terk edilen eş, terk sebebine dayanarak boşanma davası açabilir.
İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
1. 2. HD E. 2003/4676 K. 2003/7547 T. 26.5.2003 :EVE DÖNÜŞ DAVETİ İHTARI ( Eve Dön İhtarında Davet Edilen Evin Adresi Kapı Numarasıyla Birlikte Açıkça Gösterilmediğinden İhtarın Bu Haliyle Geçerli Kabul Edilememesi )
2. 2. HD. E. 2003/2033 K. 2003/3193 T. 10.3.2003 :TERK SEBEPLİ BOŞANMA ( Kadına Davet İhtarı Tebliği – Kocanın İki Aylık Eve Dönme Süresi Dolmadan Boşanma Davası Açması/Reddi Gereği )
3. 2. HD. E. 2003/2005 K. 2003/4324 T. 27.3.2003 :İHTARIN SAMİMİYETSİZLİĞİ ( Kocanın Evi Terk Eden Eşine Davet İhtarı Göndermesine Rağmen Ayrı Ev Temin Etmemesi Ve Başkasıyla Nişanlanması – İhtarın Geçersiz Sayılacağı )
4. 2.HD. E. 2005/18362 K. 2006/253 T. 24.1.2006 :BOŞANMA ( Terk Sebebiyle – Evlenmeden 2-3 Ay Sonra Haklı Sebeple Evi Terk Eden Kadının Ortak Evi Terkte Haklı Oluşu Ona Hayat Boyu Eşinden Ayrı Yaşama Hakkı Bahşetmeyeceği )
5. HUKUK GENEL KURULU E. 2008/2-136 K. 2008/117 T. 13.2.2008 : İHTAR ( Terk Nedenine Dayalı Boşanma Davasında Daha Önce Hakim Tarafından Usulüne Uygun İhtar Yapılmış Olmasının Dava Şartı Olduğu – İhtarın Kanunda Sayılan Biçimsel ve Esasa İlişkin Koşulları Taşıyıp Taşımadığının da Araştırılması Gerektiği )
6. 2.HD E. 2007/719 K. 2007/12658 T. 25.9.2007 :KADININ EŞİNİN EVİNE DÖNMESİ İHTARINDA BULUNMASI ( Bu Tarihten Önceki Olayları Affettiği veya En Azından Hoşgörü İle Karşıladığının Kabul Edileceği )
7. 2.HD E. 2010/13905 K. 2011/14908 T. 5.10.2011 : BOŞANMA DAVASI ( Terk ve Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Sebepleri Aynı Davada Birleşemeyeceği – Davacı İhtar İsteğinde Bulunmakla O Tarihten Önceki Olayları Hoşgörü İle Karşılamış Aile Birliğinin Temelli Sarsıntıya Uğramadığını Ortak Hayatın Çekilebilir Olduğunu Kabul Etmiş Sayılacağı )
8. 2.HD. E. 2012/14506 K. 2013/1327 T. 22.1.2013 : BOŞANMADA TAMAMEN KUSURLU TARAF ( Terk Nedeniyle Karar Verildiği Takdirde Boşanmaya
Sebep Olan Olaylarda Kusurun Tamamen Haklı Bir Sebep Olmadığı Halde Ortak Konuta Dönmeyen Kadında Olduğunun Kabul Edileceği – Yararına Yoksulluk Nafakasına Hükmolunamayacağı )
9. 2. HUKUK DAİRESİ E. 2005/15942 K. 2006/136 T. 23.1.2006 :BOŞANMA ( Terk Sebebiyle – Davalının Bağımsız Bir Eve Davet Edilmediği/İhtara Uymamakta Haklı Olduğu )
10. 2. HUKUK DAİRESİ E. 2003/219 K. 2003/2180 T. 20.2.2003 :EVE DÖNÜŞ İHTARI ( Eşin Evi Terk etmesi – İhtarda Anahtar Yerinin Bildirilmemesi Ve Masraflar İçin Makul Para Yatılmaması/Geçersiz Sayılacağı Sebebiyle Davaya Dayanak Yapılamayacağı ANAHTAR YERİNİN BELİRTİLMEMESİ ( Evden Ayrılan Eşin Dönmesi İçin İhtar Yapılması – Geçersiz olması )
11. 2.HD. E.2014/890 K.2014/11868 T.29.05.2014 : (TERK EDEN EŞ HEM TERKTE HEM DE İHTAR ÜZERİNE DÖNMEMEKTE HAKLI İSE DAVA REDDEDİLİR)